Nguyên nhân viêm phế quản là gì và cách phòng ngừa ra sao?

Viêm phế quản là một bệnh lý đường hô hấp phổ biến có thể xảy ra ở cả trẻ em lẫn người lớn. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rõ nguyên nhân viêm phế quản là gì để có cách phòng ngừa hiệu quả. Hãy cùng Bác sĩ Hoa tìm hiểu rõ hơn trong bài viết ngay sau đây nhé!

Viêm phế quản là gì?

Viêm phế quản là tình trạng viêm niêm mạc ống phế quản, đường dẫn khí chính (đường hô hấp), mang không khí đến và đi từ phổi. Khi đường hô hấp bị kích ứng hoặc nhiễm trùng, hệ thống miễn dịch của cơ thể sẽ xuất hiện các phản ứng viêm, khiến niêm mạc phế quản sưng nề, đau, và tăng tiết dịch. Chính các phản ứng viêm tại chỗ này là cửa ngõ đầu tiên chống lại vi khuẩn hạn chế chúng xâm nhập sâu hơn vào cơ thể.

Viêm phế quản được phân loại như sau:

• Viêm phế quản cấp tính là tình trạng viêm xuất hiện nhanh chóng, chỉ khoảng 2-3 ngày sau khi tiếp xúc với yếu tố gây bệnh như virus, vi khuẩn, nấm,..
• Viêm phế quản mạn tính là tình trạng viêm liên tục gây ho, khó thở kéo dài ít nhất 3 tháng trở lên trong 1 năm, với các cơn tái phát xảy ra trong ít nhất 2 năm liên tiếp. Viêm phế quản mạn tính là một dạng của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).

Nguyên nhân viêm phế quản là gì?

Nguyên nhân viêm phế quản cấp tính

Viêm phế quản cấp tính thường phát triển do nhiễm trùng khiến phế quản bị kích ứng và viêm. Các tác nhân gây nhiễm trùng là nguyên nhân viêm phế quản cấp tính có thể bao gồm:

• Virus. Các loại virus gây viêm phế quản bao gồm virus cúm, virus hợp bào hô hấp (RSV), Adenovirus, Rhovirus (virus gây cảm lạnh thông thường) và virus Corona.
• Vi khuẩn. Các loại vi khuẩn gây viêm phế quản bao gồm Bordetella (vi khuẩn gây bệnh ho gà), Mycoplasma và Chlamydia. Trong các loại vi khuẩn thì Streptococcus Pneumoniae là nhóm vi khuẩn thường gặp gây nhiễm trùng ở đường hô hấp.
• Nấm. Thông thường, những người có hệ miễn dịch bình thường rất ít khi nhiễm nấm ở đường hô hấp. Nhiễm nấm ở đường hô hấp, cụ thể là phế quản thường gặp ở những người suy giảm hệ miễn dịch: suy dinh dưỡng, mắc các bệnh như ung thư, ghép tạng, tiền căn lao phổi, HIV/ AIDS, hoặc những người sử dụng thuốc ức chế miễn dịch kéo dài,…

Nguyên nhân viêm phế quản mạn tính

Khác với cấp tính, viêm phế quản mạn tính không phải do virus hoặc vi khuẩn gây ra. Nguyên nhân gây viêm phế quản mạn tính thường là do tiếp xúc lâu dài với các chất kích thích làm tổn thương phổi và đường thở.

Nguyên nhân viêm phế quản mạn tính phổ biến nhất là khói thuốc lá. Có tới 88% số người mắc bệnh viêm phế quản mạn tính hút thuốc hoặc đã từng hút thuốc. Theo thời gian, khói thuốc lá có thể gây tổn thương vĩnh viễn cho phế quản, khiến chúng bị viêm kéo dài.

Hút tẩu, xì gà và các loại khói thuốc lá, thuốc lào khác cũng có thể gây viêm phế quản mạn tính, ngay cả khi bạn là người hít khói thuốc thụ động.

Ô nhiễm không khí, bụi hoặc khí độc trong môi trường hoặc nơi làm việc cũng có thể góp phần gây ra tình trạng này. Đặc biệt, những đối tượng có nghề nghiệp thường xuyên tiếp xúc khí SO2, NO2,.. như công nhân quặng mỏ, nhà máy sản xuất xi măng, công nhân may, nhà máy dệt,…

Những người thường xuyên mắc viêm phế quản cấp tính do nguyên nhân virus, vi khuẩn hoặc nấm cũng dễ dẫn đến viêm phế quản mạn tính.

Hiếm khi, một tình trạng di truyền gọi là thiếu hụt alpha-1 antitrypsin có thể gây ra viêm phế quản mạn tính. Ngoài ra, những người hút thuốc có nhiều khả năng mắc bệnh hơn nếu họ có tiền sử gia đình mắc bệnh COPD.

Các yếu tố nguy cơ

Bất cứ ai cũng có thể bị viêm phế quản, nhưng bạn có nguy cơ cao hơn nếu:

• Hút thuốc hoặc ở gần người hút thuốc. Những người hút thuốc hoặc sống chung với người hút thuốc có nguy cơ mắc cả viêm phế quản cấp tính và viêm phế quản mạn tính cao hơn.
• Tuổi trên 40 và thường xuyên ho khạc vào buổi sáng.
• Sức đề kháng kém. Các đối tượng có sức đề kháng kém có thể bao gồm: người lớn tuổi, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, người mắc một tình trạng mạn tính khác làm suy giảm hệ miễn dịch.
• Tiền sử mắc các bệnh về đường hô hấp như hen suyễn, xơ nang, giãn phế quản, COPD, lao phổi hoặc các bệnh hô hấp khác.
• Mắc bệnh rối loạn tự miễn dịch hoặc bệnh khác gây viêm.
• Tiếp xúc với các chất kích thích, chẳng hạn như khói bụi, khói hóa chất từ môi trường hoặc nơi làm việc. Bạn có nguy cơ cao hơn nếu ống phế quản đã bị tổn thương.
• Trào ngược dạ dày (GERD). Bạn có thể bị viêm phế quản cấp tính khi axit dạ dày đi vào ống phế quản và gây kích ứng, dẫn đến viêm.

Hiểu rõ nguyên nhân viêm phế quản để phòng ngừa hiệu quả

Để giảm nguy cơ mắc viêm phế quản, hãy làm theo những lời khuyên sau:

• Tránh khói thuốc lá. Hút thuốc làm tổn thương ống phế quản và khiến bạn có nguy cơ cao bị nhiễm trùng gây viêm phế quản cấp. Hút thuốc cũng làm chậm quá trình phục hồi của phổi sau tổn thương. Khói thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc viêm phế quản mạn tính.
• Tránh các chất kích thích phổi như khói thuốc lá, ô nhiễm không khí, khói hóa chất và khói bụi.
• Nếu bạn bị hen suyễn hoặc dị ứng, hãy tránh mọi tác nhân có thể làm bệnh trầm trọng hơn, bao gồm lông vật nuôi, khói bụi và phấn hoa.
• Kiểm soát bệnh hen suyễn hoặc các tình trạng khác ảnh hưởng đến đường hô hấp.
• Sử dụng máy tạo độ ẩm vì không khí ẩm làm giảm khả năng gây kích ứng phổi.
• Nghỉ ngơi nhiều.
• Uống nhiều nước và ăn một chế độ ăn uống lành mạnh.
• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước. Nếu bạn không thể sử dụng xà phòng và nước, hãy sử dụng chất khử trùng tay có chứa cồn.
• Hãy tiêm ngừa vắc-xin cúm hàng năm và cân nhắc tiêm ngừa phế cầu nếu trên 60 tuổi.
• Đeo khẩu trang che mũi và miệng khi đi ra ngoài hoặc tiếp xúc với chất kích thích phổi.

Hi vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân viêm phế quản và cách phòng ngừa hiệu quả căn bệnh này. Viêm phế quản cấp tính thường do virus gây ra và có thể tự khỏi. Viêm phế quản mạn tính thường không khỏi hoàn toàn nhưng có thể thuyên giảm khi điều trị.

[embed-health-tool-bmi]