Biên tập viên: Trần Tiến Phong
Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương
Định nghĩa
Tiền sản giật là một điều kiện của thai kỳ được đánh dấu bởi huyết áp cao và protein dư thừa trong nước tiểu sau 20 tuần của thai kỳ. Tiền sản giật thường chỉ gây ra tăng khiêm tốn trong huyết áp. Nếu không điều trị, tuy nhiên, tiền sản giật có thể dẫn đến nghiêm trọng, biến chứng cho cả mẹ và em bé, thậm chí gây tử vong.
Nếu có tiền sản giật, việc chữa bệnh chỉ là để sinh em bé. Nếu được chẩn đoán tiền sản giật quá sớm trong thai kỳ, sẽ phải ấn định một lựa chọn, và bác sĩ cần phải cho phép thêm thời gian để thai trưởng thành, không đặt thai nhi vào yếu tố nguy cơ và biến chứng nghiêm trọng.
Các triệu chứng
Tiền sản giật có thể phát triển dần dần nhưng thường tấn công bất ngờ, sau 20 tuần của thai kỳ. Tiền sản giật có thể từ nhẹ đến nặng. Nếu huyết áp bình thường trước khi mang thai, dấu hiệu và triệu chứng của tiền sản giật có thể bao gồm:
Cao huyết áp – 140/90 milimét thuỷ ngân (mm Hg) hoặc cao hơn – thu được trong hai lần, ít nhất sáu giờ nhưng không quá bảy ngày xa nhau.
Dư thừa protein trong (protein) nước tiểu.
Nhức đầu nặng.
Thay đổi trong tầm nhìn, bao gồm giảm tạm thời của thị giác, mờ mắt hoặc ánh sáng nhạy cảm.
Đau bụng trên, thường là dưới xương sườn bên phải.
Buồn nôn hoặc ói mửa.
Chóng mặt.
Giảm lượng nước tiểu.
Tăng cân đột ngột, thường là nhiều hơn 2 pound (0,9 kg) trong một tuần.
Sưng (phù), đặc biệt là ở mặt và tay, thường đi kèm với tiền sản giật. Sưng không được xem là một dấu hiệu đáng tin cậy của tiền sản giật, tuy nhiên, bởi vì nó cũng xảy ra ở nhiều thai bình thường.
Liên hệ với bác sĩ ngay lập tức hay đi đến phòng cấp cứu nếu bị đau đầu nặng, mờ mắt hoặc đau nặng ở bụng.
Bởi vì đau đầu, buồn nôn, và đau nhức được khiếu nại ở mang thai thông thường, rất khó để biết khi nào triệu chứng mới chỉ là một phần của việc mang thai và khi có thể chỉ ra một vấn đề nghiêm trọng, đặc biệt là nếu mang thai lần đầu. Nếu lo ngại về các triệu chứng, liên hệ với bác sĩ.
Nguyên nhân
Tiền sản giật được sử dụng để gọi toxemia, bởi vì nó được cho là gây ra bởi một loại độc tố trong máu của một người phụ nữ mang thai. Lý thuyết này đã được loại bỏ, nhưng các nhà nghiên cứu vẫn chưa xác định nguyên nhân gây tiền sản giật. Nguyên nhân có thể có thể bao gồm:
Thiếu máu chảy vào tử cung.
Thiệt hại cho các mạch máu.
Một vấn đề với hệ thống miễn dịch.
Chế độ ăn uống nghèo.
Các rối loạn huyết áp cao khi mang thai:
Tiền sản giật được phân loại là một trong bốn bệnh cao huyết áp có thể xảy ra trong thai kỳ. Ba loại kia là:
Có thai tăng huyết áp. Phụ nữ có huyết áp cao có thai tăng huyết áp, nhưng không có protein dư thừa trong nước tiểu. Một số phụ nữ có thai tăng huyết áp cuối cùng có tiền sản giật.
Tăng huyết áp mãn tính. Tăng huyết áp mãn tính là bệnh cao huyết áp xuất hiện trước 20 tuần của thai kỳ hoặc kéo dài hơn 12 tuần sau khi sinh. Thông thường, cao huyết áp mãn tính có mặt – nhưng không được phát hiện trước khi mang thai.
Tiền sản giật chồng lên cao huyết áp mãn tính. Thuật ngữ này mô tả những phụ nữ có huyết áp cao mãn tính trước khi mang thai và sau đó phát triển ngày càng tồi tệ huyết áp cao và protein trong nước tiểu trong khi mang thai.
Yếu tố nguy cơ
Tiền sản giật chỉ phát triển trong thời gian mang thai. Các yếu tố rủi ro bao gồm:
Lịch sử tiền sản giật. Tiền sử gia đình hoặc cá nhân của tiền sản giật làm tăng nguy cơ phát triển các điều kiện.
Mang thai lần đầu. Các nguy cơ tiền sản giật là cao nhất trong thai kỳ đầu tiên hoặc mang thai đầu tiên với một đối tác mới.
Tuổi. Nguy cơ tiền sản giật cao hơn cho phụ nữ mang thai nhỏ hơn 20 và lớn tuổi hơn 40.
Bệnh béo phì. Nguy cơ tiền sản giật cao hơn nếu béo phì.
Nhiều thai. Tiền sản giật là phổ biến hơn ở phụ nữ có mang sinh đôi, sinh ba hoặc bội khác.
Kéo dài khoảng giữa thai kỳ. Điều này dường như làm tăng nguy cơ tiền sản giật.
Bệnh tiểu đường thai kỳ. Phụ nữ phát triển bệnh tiểu đường thai kỳ có nguy cơ cao của tiền sản giật khi mang thai tiến triển.
Một số điều kiện lịch sử. Có điều kiện nhất định trước khi có thai – chẳng hạn như cao huyết áp mãn tính, đau nửa đầu, tiểu đường, bệnh thận, viêm khớp dạng thấp hoặc lupus – làm tăng nguy cơ tiền sản giật.
Các yếu tố khác có thể được liên kết với nguy cơ tiền sản giật bao gồm:
Có điều kiện sức khỏe khác. Có một số bằng chứng cho thấy cả hai bệnh nhiễm trùng đường tiết niệu và bệnh nha chu trong thai kỳ có liên quan với tăng nguy cơ tiền sản giật, có thể chỉ ra rằng thuốc kháng sinh có thể đóng một vai trò trong việc phòng ngừa tiền sản giật. nghiên cứu thêm là cần thiết.
Thiếu vitamin D. Ngoài ra còn có một số bằng chứng cho thấy không đủ lượng vitamin D làm tăng nguy cơ tiền sản giật, và vitamin D bổ sung trong thai kỳ sớm có thể đóng một vai trò trong việc phòng chống. Nghiên cứu thêm là cần thiết.
Mức cao của các protein nhất định. Phụ nữ có thai, người có mức độ cao của một số protein trong nước tiểu hoặc được tìm thấy có máu sẽ nhiều khả năng tiền sản giật hơn là phụ nữ khác. Những protein này gây trở ngại cho sự tăng trưởng và chức năng của mạch máu – bằng chứng đối với lý thuyết cho rằng tiền sản giật là do bất thường trong các mạch máu nuôi nhau thai. Mặc dù cần thêm nghiên cứu.
Các biến chứng
Hầu hết phụ nữ với tiền sản giật sinh đứa con khỏe mạnh. Tiền sản giật nặng hơn và trước đó xảy ra trong thai kỳ, tuy nhiên, càng có nhiều rủi ro cho bản thân và con. Các biến chứng của tiền sản giật có thể bao gồm:
Thiếu lưu lượng máu đến nhau thai. Tiền sản giật có ảnh hưởng đến động mạch đưa máu tới nhau thai. Nếu nhau thai không nhận đủ máu, em bé có thể nhận được ít oxy và chất dinh dưỡng ít hơn. Điều này có thể dẫn đến làm chậm tăng trưởng, sinh con nhẹ cân, sinh non và khó thở cho em bé.
Bong nhau thai. Tiền sản giật làm tăng nguy cơ bong nhau thai, trong đó nhau thai bị tách ra khỏi thành trong của tử cung trước khi sinh. Bong nặng có thể gây chảy máu nặng, có thể đe dọa mạng sống cho cả mẹ và bé.
Hội chứng HELLP. HELLP – viết tắt của tán huyết (sự phá hủy của các tế bào máu đỏ), men gan cao và số lượng tiểu cầu thấp – hội chứng có thể nhanh chóng trở thành đe dọa cho cả mẹ và bé. Các triệu chứng của hội chứng HELLP bao gồm buồn nôn và nôn, đau đầu và đau bụng trên bên phải. Hội chứng HELLP là đặc biệt nguy hiểm bởi vì nó có thể xảy ra trước khi có dấu hiệu hoặc triệu chứng tiền sản giật xuất hiện.
Sản giật. Khi tiền sản giật không được kiểm soát, sản giật – chủ yếu là tiền sản giật cộng với cơn co giật có thể phát triển. Các triệu chứng của tiền sản giật bao gồm đau bụng trên bên phải, nhức đầu dữ dội, các vấn đề tầm nhìn và sự thay đổi trong tình trạng tâm thần, chẳng hạn như sự tỉnh táo giảm. Sản giật có thể làm hỏng vĩnh viễn cơ quan quan trọng, bao gồm thận, gan và não. Nếu không điều trị, sản giật có thể gây hôn mê, tổn thương não và tử vong cho cả mẹ và bé.
Bệnh tim mạch. Tiền sản giật có thể làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch trong tương lai.
Các xét nghiệm và chẩn đoán
Tiền sản giật thường xuất hiện trong một cuộc kiểm tra huyết áp và xét nghiệm nước tiểu thường xuyên trước khi sinh. Chẩn đoán phụ thuộc vào sự hiện diện của huyết áp cao và protein trong nước tiểu sau 20 tuần của thai kỳ. Một số dấu mốc trong máu và nước tiểu có thể chỉ dẫn của tiền sản giật. Đó là lý do tại sao nó cần thiết để tìm kiếm sớm và thường xuyên chăm sóc trước khi sinh trong suốt thai kỳ.
Đọc huyết áp vượt quá 140/90 mm Hg rõ ràng là bất thường trong thai kỳ. Tuy nhiên, cao huyết áp đơn độc không có nghĩa là có tiền sản giật. Nếu đọc trong phạm vi bất thường – hoặc áp lực máu cao hơn bình thường đáng kể – bác sĩ sẽ quan sát chặt chẽ. Cũng có thể được yêu cầu kiểm tra thêm áp lực máu và đo protein niệu.
Thêm các xét nghiệm:
Nếu được chẩn đoán tiền sản giật, bác sĩ có thể khuyên nên kiểm tra thêm, bao gồm:
Xét nghiệm máu. Có thể xác định gan và thận đang hoạt động như thế nào và số bình thường của tiểu cầu – các tế bào giúp đông máu.
Thử nghiệm nước tiểu kéo dài. Mẫu nước tiểu thực hiện trên ít nhất 12 giờ và đến 24 giờ có thể định lượng bao nhiêu protein bị mất trong nước tiểu, một dấu hiệu cho thấy mức độ nghiêm trọng của tiền sản giật.
Siêu âm thai nhi. Bác sĩ cũng có thể đề nghị giám sát chặt chẽ sự phát triển của em bé, thường thông qua siêu âm. Thử nghiệm này chỉ đạo các sóng âm thanh tần số cao ở các mô trong vùng bụng. Những sóng âm được tung lên các đường cong và các biến thể trong cơ thể, bao gồm cả em bé. Các sóng âm thanh được dịch sang một mô hình khu vực ánh sáng và bóng tối – tạo ra hình ảnh của em bé trên một màn hình có thể được ghi lại bằng điện tử hay trên phim ảnh cho một cái nhìn vào bên trong tử cung.
Thử nghiệm nonstress hoặc thông tin sinh học. Những em bé chắc chắn nhận được đủ oxy và chất dinh dưỡng. Thử nghiệm nonstress là một thủ tục đơn giản để kiểm tra tốc độ của tim em bé phản ứng khi di chuyển làm thế nào. Em bé làm tốt nếu nhịp tim tăng ít nhất là 15 nhịp một phút, ít nhất 15 giây hai lần trong một khoảng thời gian 20 phút. Một hồ sơ sinh lý kết hợp siêu âm với một bài kiểm tra nonstress để cung cấp thêm thông tin về hơi thở em bé, giai điệu và khối lượng nước ối trong tử cung.
Phương pháp điều trị và thuốc
Việc chữa trị duy nhất cho tiền sản giật là sinh. Có nguy cơ động kinh, bong nhau thai đột quỵ và xuất huyết có thể nghiêm trọng cho đến khi giảm huyết áp. Tất nhiên, nếu nó quá sớm trong thai kỳ, không sinh là điều tốt nhất cho bé.
Nếu đã có tiền sản giật trong một hoặc nhiều lần mang thai trước đó, một số chuyên gia khuyên nên thường xuyên hơn thăm trước khi sinh hơn bình thường dùng cho thai kỳ. Bác sĩ có thể yêu cầu đến trong mỗi hai tuần giữa tuần 20 và 32 của thai kỳ, và tuần sau đó cho đến khi sinh.
Thuốc men
Bác sĩ có thể khuyên:
Các loại thuốc để hạ huyết áp. Những loại thuốc này, được gọi là thuốc hạ huyết áp, được sử dụng để hạ huyết áp cho đến khi sinh.
Corticosteroid. Nếu có hội chứng tiền sản giật nặng hoặc HELLP, thuốc corticosteroid tạm thời có thể cải thiện chức năng gan và tiểu cầu để giúp kéo dài thời gian mang thai. Corticosteroid cũng có thể giúp phổi của bé trở nên trưởng thành hơn trong ít nhất là 48 giờ – một bước quan trọng trong việc giúp đỡ một em bé sớm chuẩn bị cho cuộc sống bên ngoài tử cung.
Thuốc Anticonvulsive. Nếu là tiền sản giật nặng, bác sĩ có thể kê toa một loại thuốc anticonvulsive, chẳng hạn như magnesium sulfate, để ngăn chặn một cơn động kinh đầu tiên.
Nghỉ ngơi tại giường
Nếu không phải là gần cuối của thai kỳ và có một trường hợp nhẹ của tiền sản giật, bác sĩ có thể khuyên nên nghỉ ngơi để giảm huyết áp và lưu lượng máu tăng lên nhau thai, cho bé thời gian để trưởng thành. Có thể cần phải nằm trên giường, chỉ ngồi và đứng khi cần thiết. Hoặc có thể ngồi trên đi văng hoặc trên giường và đúng hạn các hoạt động. Bác sĩ có thể muốn một vài lần một tuần để kiểm tra huyết áp, mức độ protein nước tiểu và em bé.
Nếu có tiền sản giật nặng hơn, có thể cần nghỉ ngơi trên giường trong bệnh viện. Trong bệnh viện, có thể có các bài kiểm tra thường xuyên hoặc các cấu hình nonstress sinh lý để giám sát tốt đo lường bé và khối lượng nước ối. Thiếu nước ối là dấu hiệu của người kém cung cấp máu cho em bé.
Đẻ chủ động
Nếu được chẩn đoán tiền sản giật ở gần cuối của thai kỳ, bác sĩ có thể khuyên nên gây sinh ngay. Sự sẵn sàng của cổ tử cung – cho dù bắt đầu mở (giãn ra), mỏng và làm mềm – cũng có thể là một yếu tố trong việc xác định có hay không chỉ huy sẽ được cảm ứng.
Trong nhiều trường hợp nặng, có thể không được xem xét tuổi thai của bé hoặc sự sẵn sàng của cổ tử cung. Nếu không thể chờ đợi, bác sĩ có thể tạo ra một lịch trình chủ động. Trong thời gian sinh, có thể được tiêm tĩnh mạch magnesium sulfate để tăng lưu lượng máu tử cung và ngăn chặn các cơn động kinh.
Sau khi sinh, huyết áp trở lại bình thường trong vòng một vài tuần.
Đối phó và hỗ trợ
Phát hiện ra có khả năng có một biến chứng nghiêm trọng mang thai có thể là đáng sợ. Nếu được chẩn đoán tiền sản giật trong thai kỳ cuối, có thể ngạc nhiên và sợ hãi khi biết rằng sẽ có cảm ứng ngay lập tức. Nếu được chẩn đoán sớm trong thai kỳ của mình, có thể có nhiều giờ nghỉ ngơi trên giường để cho sức khỏe của bé.
Nó có thể giúp đỡ để tìm hiểu càng nhiều càng tốt về tình trạng. Ngoài việc nói chuyện với bác sĩ, làm một số nghiên cứu. Mặt khác, nếu đọc về tiền sản giật và các biến chứng có thể của nó chỉ làm cho thêm hồi hộp, lo lắng và tìm thấy một phân tâm. Hãy chắc chắn hiểu khi nào gọi bác sĩ, và sau đó tìm cái gì khác để chiếm thời gian.
Những giờ đầu tiên, giường nghỉ ngơi có vẻ tuyệt vời. Nhưng thực tế của cuộc sống trên giường – chờ đợi và lo lắng thường không quá tuyệt vời. Có thể cảm thấy thất vọng bởi sự thiếu buộc phải hoạt động, đặc biệt là nếu không có thời gian để hoàn tất chuẩn bị cho sự xuất hiện của bé.
Để làm cho nghỉ ngơi yên tâm, hãy xem xét những lời khuyên này:
Hãy chắc chắn hiểu được nguyên tắc cơ bản. Hãy hỏi bác sĩ để cụ thể. Ở vị trí nào nên sử dụng trong khi nằm xuống? có thể ngồi dậy vào những thời điểm? Nếu có, trong bao lâu? có cho phép bất kỳ loại hoạt động thể chất?
Chuẩn bị phòng nghỉ ngơi. Cho dù chọn để dành nhiều thời gian trong phòng ngủ hoặc một vị trí trung tâm hơn trong nhà, chắc chắn mọi thứ cần là trong tầm tay.
Tổ chức trong ngày. Số giờ sẽ qua nhanh hơn nếu có một số loại thông thường. Lịch trình thời gian cụ thể để điện thoại văn phòng, xem truyền hình và đọc. Nó có thể giúp đỡ để dính vào một số phần của lịch trình bình thường, chẳng hạn như giờ ăn trưa và đi ngủ.
Hãy bận rộn. Sử dụng thời gian để cân bằng sổ, tổ chức các album ảnh hoặc trên các cuộc gọi điện thoại. Vật tư cho con, hoặc là từ trực tuyến hoặc từ catalog. Hãy lập một sở thích mới, như dệt kim. Hoặc tìm hiểu các kỹ thuật thư giãn và trực quan. Sẽ giúp không chỉ trong thời gian nghỉ ngơi mà còn trong quá trình lao động và sinh nở.
Thực hiện tốt nhất của tình hình bằng cách tập trung vào thực tế là đang làm những gì tốt nhất cho mẹ và con.
Phòng chống
Không có cách nào biết để ngăn chặn tiền sản giật. Ăn ít muối hoặc thay đổi hoạt động trong khi mang thai không làm giảm nguy cơ. Cách tốt nhất để chăm sóc bản thân mình – và em bé là tìm sớm và thường xuyên chăm sóc trước khi sinh. Nếu tiền sản giật được phát hiện sớm, và bác sĩ có thể làm việc cùng nhau để ngăn ngừa biến chứng và có những lựa chọn tốt nhất cho mẹ và con.
Có một số bằng chứng cho thấy uống vitamin nhất định, chẳng hạn như vitamin D, có thể giảm nguy cơ tiền sản giật. Hãy hỏi bác sĩ những gì họ đề nghị. Không dùng bất cứ điều gì trong khi mang thai nếu không được bác sĩ OK.
Các bài viết được tham khảo từ nhiều nguồn online. Sau đó được các kiểm duyệt viên kiểm duyệt lại. Nếu có gì sai sót xin được nhận sự góp ý của mọi người.
Các nguồn tham khảo: dieutri.vn; pharmacity.vn; medlatec.vn; vinmec.com; hellobacsi.com
Các bài viết chỉ mang tính tham khảo, mọi người hãy hỏi ý kiến các chuyên gia để có thể xem xét phù hợp với thể trạng, cơ địa của bản thân.