Vị trí nghe tim – Tìm hiểu phương pháp, quy trình và cách đọc kết quả

1. Phương pháp nghe tim

Nghe trực tiếp và nghe gián tiếp là 2 phương pháp nghe tim được bác sĩ áp dụng.

1.1 Nghe trực tiếp

Phương pháp nghe tim này rất đơn giản, bác sĩ sẽ dùng một chiếc khăn mỏng, mềm, nhẹ để trải lên ngực người bệnh, sau đó áp sát tai vào vị trí của tim trên ngực để nghe tim. Hiện nay, phương pháp này không còn được áp dụng nhiều do tính chính xác không cao, lại khá bất tiện khi áp dụng cho bệnh nhân nữ, mà chủ yếu dùng trong trường hợp khẩn cấp và không có thiết bị đi kèm.

1.2 Nghe gián tiếp

Đây là phương pháp nghe tim được áp dụng phổ biến hiện nay. Bác sĩ sẽ dùng ống nghe y khoa với cấu tạo gồm mặt nghe, dây nghe và quai nghe để đặt lên ngực người bệnh, sau đó lắng nghe nhịp tim, tiếng tim, tiếng thổi,… một cách dễ dàng và chính xác.

2. Quy trình nghe tim

Ngoài phương pháp, quy trình cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo nghe tim chính xác và hiệu quả. Vậy quy trình nghe tim diễn ra như thế nào?

• Chuẩn bị ống nghe y khoa và các dụng cụ khác liên quan.
• Kiểm tra ống nghe y khoa, đeo tai nghe vào tai và làm ấm mặt nghe.
• Người bệnh nằm ngửa hoặc ngồi đối diện với bác sĩ.
• Bác sĩ đặt mặt nghe vào vị trí nghe tim.
• Thực hiện nghe tim, cứ mỗi lần đặt mặt nghe là trong khoảng 10 – 20 giây hoặc có thể lâu hơn nếu bác sĩ cần khảo sát kỹ hơn để chẩn đoán hoặc phát hiện bất thường.
• Kết thúc nghe tim, thu dọn dụng cụ và đưa ra những hướng dẫn tiếp theo cho người bệnh.

3. Vị trí nghe tim

Chúng ta thường nghĩ chỉ cần đặt ống nghe y khoa lên vị trí của tim trên ngực là có thể nghe tim. Thực tế, vị trí nghe tim là rất nhiều, hay nói cách khác, bác sĩ sẽ nghe tim ở nhiều vị trí khác nhau, bao gồm:

• Vị trí mỏm tim: Thông thường, mỏm tim nằm ở khoảng liên mỏm tim là khoang liên sườn 5 đường giữa đòn trái. Nhưng cũng có trường hợp bệnh lý làm mỏm tim sa xuống thấp hay lệch sang trái, lúc này, bác sĩ sẽ điều chỉnh mặt nghe theo vị trí tương ứng để có thể nghe được âm thanh từ van 2 lá.

• Vị trí van 3 lá: Sau khi nghe ở vị trí mỏm tim, bác sĩ dịch chuyển mặt nghe về khoảng sụn sườn 6 bên phải để tiếp tục lắng nghe âm thanh phát ra từ van 3 lá.

• Vị trí ổ van động mạch chủ: Đối với vị trí nghe tim này, bác sĩ sẽ lần lượt đặt mặt nghe tại khoảng liên sườn 2 bên phải xương ức và khoảng liên sườn 3 sát bờ bên trái xương ức.

• Vị trí ổ van động mạch phổi: Đây là vị trí nghe timcuối cùng, nằm ở khoảng liên sườn 2 bên trái sát xương ức.

4. Kết quả sau nghe tim

Sau khi nghe tim tại các vị trí nghe tim khác nhau, bác sĩ sẽ đưa ra các đánh giá thông qua những dấu hiệu thu thập được.

4.1 Nhịp tim

Với người trưởng thành, sức khỏe bình thường, đang không vận động, nhịp tim trong khoảng 60 – 100 nhịp/phút. Nhịp tim cao hay thấp hơn ngưỡng này cho thấy người bệnh đang bị rối loạn nhịp tim. Tuy nhiên, cần kết hợp với kết quả thăm khám lâm sàng và cận lâm sàng khác để đưa ra kết luận chính xác.

4.2 Tiếng tim

Bình thường, tiếng tim thứ nhất sẽ trầm dài do tim đang co bóp, các van 2 lá và 3 lá đóng lại. Còn tiếng tim thứ hai thanh gọn hơn do van động mạch chủ và van động mạch phổi đóng lại. Ở trẻ em và thanh niên, sau 2 tiếng tim này còn có thêm tiếng tim thứ ba (tiếng tim sinh lý) nghe được khi tim bắt đầu thả lỏng, máu chảy dồn từ nhĩ về thất. Tiếng tim thứ tư cũng có thể nghe được nhưng hiếm.

Cường độ của tiếng tim thứ nhất và tiếng tim thứ hai khác nhau ở mỗi người, tùy thuộc vào cơ địa. Trường hợp cường độ giảm thấp có thể cho thấy van tim hoạt động kém hiệu quả hoặc cơ tim bị suy yếu.

4.3 Tiếng thổi

Ngoài tiếng tim, bác sĩ có thể nghe được âm thanh khác giống như tiếng không khí được thổi qua ống, được gọi là tiếng thổi. Tiếng thổi bao gồm tiếng thổi tâm thu (khi mạch máu nảy), tiếng thổi tâm trương (khi mạch máu chìm) và tiếng thổi liên tục (khi mạch máu nảy và chìm).

Ngoài ra, bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng của tim dựa vào tiếng thổi thực thể (xảy ra khi van tim hoặc van động mạch chủ bị tổn thương, bất thường) và tiếng thổi chức năng (nguyên nhân do tổn thương cơ tim hoặc buồng tim giãn quá mức làm van tim không đóng lại hoặc đóng không kín).

4.4 Tiếng cọ màng ngoài tim

Tình trạng viêm nhiễm ở 2 lá màng ngoài tim sẽ khiến 2 lá này không còn nhẵn bóng mà trở nên khô ráp. Vì vậy, khi tim thực hiện co bóp sẽ phát ra âm thanh bất thường. Nếu bác sĩ nghe tim ở vị trí trước tim, gần xương ức trái, âm thanh sẽ rất rõ, cụ thể là 1 – 2 tiếng cùng sinh ra và mất đi ở vị trí này, không lan ra xa.

Hy vọng những chia sẻ trên đây giúp bạn nắm được phương pháp, quy trình và vị trí nghe tim. Đặc biệt, hiểu thêm về những bất thường về sức khỏe tim mạch thông qua kết quả nghe tim của bác sĩ.